AM SCHLOSSBERG
OUREN

MAART 2024 | Het einde van de wereld draagt een naam: Ouren. Vanuit België leidt er slechts één weg, met moeite twee auto's breed, naartoe. In de winter kan de zon de majestueuze heuvels nauwelijks bedwingen: de blauwe hemel contrasteert dan staalhard met de diepgroene sparrenwanden en de spierwit bevroren oevers van de Our. In de zomer ligt de smalle weg onder lichtgroene bomenkruinen er onvervalst bij als een Franse route départementale, meanderend met de in gul licht tintelende rivier. Het einde van België nadert, Duitsland duikt op de linkerflank op, aan het eind van het dal lonkt het Groothertogdom Luxemburg.

Ondanks zoveel vervoering ontgoochelt de aankomst in Ouren nooit. In de jaren 1990 boekten mijn ouders er elke herfstvakantie een midweek. Grégoire zag eruit als het cliché van de versleten gewerkte, op zichzelf aangewezen grijsaard die elke avond zijn kruk in de hotelkroeg kwam bezetten. Met verschoten overal en obligate sigaarstomp wereldberoemd in de kleine gemeenschap van 120 zielen, bezat hij ook de bijzondere gave mijn gereserveerde vader een enkele keer een te lange avond op toogpraat te trakteren.

Aan de rand van het kleine kluwen centrumstraatjes woonde en schilderde de zwijgzame Roger Greisch. Elke herfst dunde de iele wind de woekerende klimop tegen de gevel van zijn woning uit, waardoor het fraaie gevelvakwerk de verdere wintermaanden tevoorschijn kwam. Grégoire en Greisch: twee protagonisten uit een tijd waarin Ouren voorbestemd leek er voor altijd als een prentkaart uit te zien.

Grégoire en Roger belichaamden elk op hun manier hoe de regio zich zonder ophef had geschikt in de wispelturige Belgische situatie, ondanks de dédain waarmee Franstalig beleid de streek de hele 20ste eeuw links liet liggen. Zelfs Google weet dat Greisch zijn laatste penseelstreek in 1999 trok, Grégoires afscheid was geruislozer.

Eenmaal hun diploma op zak, keren jongeren liever niet meer terug naar de verstilde vallei. De stilaan onderkomen woningen van hun overleden bewoners worden door immomakelaars aangeboden in het Nederlands en het Engels. Jonggepensioneerde koppels uit Nederland en Vlaamse schrijnwerkers knappen de dorpshuizen op en verhuren ze onder namen, niet zelden ontleend aan Provençaalse gîtes.

Hoewel het gezicht van Ouren de laatste jaren letterlijk veranderde, engageert wie blijft zich om het geheugen van de Heimat vast te leggen.

Eind 2023 werd het Jahrbuch Ouren voorgesteld. Tot pakweg 15 jaar geleden zou zo'n dorpskroniek de pennenvrucht van de plaatselijke leraar of apotheker op rust geweest zijn. Deze 450 dikke turf is van de hand van een dozijn inwoners, een tiende van de dorpsbevolking. Hoewel het gezicht van Ouren de laatste jaren letterlijk veranderde, engageert wie blijft zich om het geheugen van de Heimat vast te leggen.

Zoals Vlamingen vandaag in kringwinkels geruststelling zoeken in oma's theeservies of vergeten groenten herontdekken, gaan de Ostbelgier nieuwsgierig op ontdekkingstocht naar het oude verhaal van de eigen straat, de school, opvallende dorpsfiguren. Het is een heuse queeste: de voorbije eeuwen hebben weinig sporen achtergelaten. Trouwregisters en kadasterdocumenten geven hooguit verspreide hints om het verleden in kaart te brengen.

Voor het eerst sinds 30 jaar kuier ik de kleine straatjes in en uit. Ik snuif de onvergelijkbare schoorsteengeur op en voel me opnieuw 12 jaar. Onder spaarzame straatverlichting begroeten Grégoire en Greisch elkaar zoals het altijd was: een gesmoorde blijk van herkenning, een vriendelijk tikje tegen de pet. De ene op weg naar zijn kruk, de andere even weg van zijn atelier. Allebei voor altijd hier: het wezen van een gemeenschap veranderen de jaren tenslotte niet zomaar.